Productveiligheid (GPSR), recall en de "Responsible Person"

Door de explosieve toename van buitenlandse webshops en verkoopplatforms in de laatste jaren, en het feit dat veel van zulke producten niet aan de Europese veiligheidseisen blijken te voldoen, zat een maatregel om consumenten beter te beschermen er al jaren aan te komen. Op verschillende manieren vormt de nieuwe Europese verordening omtrent productveiligheid (non-food), de GPSR, hier een antwoord op.

Ondernemers buiten de EU/Europese Ruimte, die een product op de Europese markt willen brengen, zijn nu verplicht om een in Europa gevestigde "Responsible Person" te benoemen. Deze partij moet instaan voor de veiligheid van het product, de compliance met de Europese wet- en regelgeving, en is ook de partij die de correctieve acties moet uitvoeren als het betreffende product gebrekkig is en teruggeroepen moet worden.

Een commerciële kans voor dienstverleners die dit aan denken te kunnen, maar gaat de Praktijk hier misschien toch botsen met de theorie?

Op 13 december 2024 is de nieuwe Europese General Product Safety Regulation (GPSR) van kracht geworden, de meest recente update van de Europese regelgeving op het gebied van productveiligheid van non-food consumentenproducten. Meer hierover valt te lezen op bijvoorbeeld de site van de NVWA:

https://www.nvwa.nl/onderwerpen/gpsr-productveiligheidsverordening/over-de-gpsr

Het betreft een algemene verordening. Eventuele strengere regelgeving voor specifieke productcategorieën blijft naast (en boven) de bepalingen in de GPSR van toepassing.  Hieronder wordt wat dieper ingegaan op de "Responsible Person" die in de verordening een belangrijke rol krijgt bij producten die van buiten Europa rechtstreeks aan Europese consumenten worden geleverd.  

Voor ieder product, dat van buitenaf op de markt gebracht wordt, bijvoorbeeld via de grote online verkoopplatforms, geldt nu de verplichting dat er zo’n “Responsible Person” is. Deze moet fysiek binnen de EU/Europese Ruimte gevestigd zijn, en op het product en/of de verpakking vermeld staan.

In de nieuwe verordening wordt ook de rol van de “Responsible Person”, op de NVWA website vertaald als “EU-verantwoordelijke”, gespecificeerd. Deze dient - namens een buiten de EU gevestigde fabrikant/verkoper - de verantwoordelijkheden voor een product waar te nemen, die normaal bij de producent binnen de EU zouden liggen.

Bijvoorbeeld het waarborgen dat het product in de breedste zin (dus ook de labelling en een eventuele gebruiksaanwijzing) aan wet- en regelgeving op het gebied van productveiligheid voldoet. Tevens het desgevraagd kunnen aantonen daarvan, het kunnen produceren van een product-file met o.a. risico-analyses. En niet onbelangrijk: ook het uitvoeren van correctieve acties zoals een recall, als een product gebrekkig is en de consument daardoor gevaar loopt.

De ambitie van deze opzet is niet gering: dat alleen consumentenproducten op de Europese markt binnenkomen...

• die GPSR-compliant zijn (anders moeten zij vóór binnenkomst geblokkeerd worden), en
• waarvoor binnen Europa een feitelijke verantwoordelijke partij aanwezig is voor alles aangaande productveiligheid, inclusief de uitvoering van eventuele correctieve acties.

Dat klinkt natuurlijk prachtig: je hoeft als consument dus niet meer naar een ver buitenland voor je klacht of schadeclaim, en er is een partij binnen Europa die jou zo nodig waarschuwt en het product terugroept.

Alleen heeft niet iedere fabrikant of handelaar buiten de EU een vestiging of handelspartner binnen Europa, die deze rol kan vervullen. De buitenlandse verkoper die een product aanbiedt moet dus iemand vinden die deze rol (en verantwoordelijkheid) op zich wil nemen. Dit biedt kansen voor dienstverleners die het risico willen nemen om op deze behoefte in te springen.

Hoe aantrekkelijk die kansen ook zijn, er zijn een aantal niet te onderschatten risico's. Als dienstverlener bied je namelijk aan, dat je een groot stuk van de verantwoordelijkheid van een partij buiten Europa overneemt (of dan toch in elk geval waarneemt). Daarbij bestaat de kans dat zeer hoge kosten (voor)gefinancieerd moeten worden. Zoals de kosten van een terugroepactie in meerdere Europese landen tegelijk. Die kunnen in de tientallen miljoenen Euro's lopen. En toch: wie op internet zoekt, vindt intussen heel wat aanbieders voor dit soort diensten.

Gevestigde internationale dienstverleners, die al actief waren bij de bewaking van compliance in geval van uitbestede productie aan lage-lonen landen, zouden in principe in staat moeten zijn om hierop in te springen, en doen dat dan ook. Zij kennen de landen waar de producten vandaan komen, en zijn zich ongetwijfeld bewust van de grootste valkuilen.

Natuurlijk zullen zij aanzienlijke financiële zekerheden onderhandelen met de buitenlandse producenten. Doen zij dit niet, dan is er een levensgroot risico dat zij zelf met de brokken blijven zitten als er een keer iets goed mis gaat en door hen moet worden ingegrepen, en kosten moeten worden "voorgeschoten". Dit laten ze natuurlijk niet gebeuren. De uitdaging voor die meer gevestigde spelers is waarschijnlijk vooral, om voldoende "preparedness" op te bouwen om daadwerkelijk en effectief een recall uit te kunnen voeren. Daar kun je aan werken, je bouwt snel ervaring op (of haalt deze in huis), en dit komt waarschijnlijk wel goed.

Er zijn ook een aantal nieuwe aanbieders van dit soort diensten. De kansen trekken natuurlijk nieuwe spelers aan met lef (en opportunisme). Te verwachten valt dat er de nodige successen geboekt gaan worden, zeker zolang er geen grote incidenten zijn. Maar enige zorg lijkt wel op zijn plaats: als dergelijke nieuwe spelers zowel financieel als feitelijk aan de bak moeten om een grote terugroepactie in meerdere Europese landen uit te voeren, zijn zij daartoe in staat?

In de eerste plaats wat betreft de informatie en de medewerking die van de buitenlandse producent nodig is, vaak met een hoge urgentie. Gaan zij die zomaar krijgen? Een nog groter punt van zorg lijkt de financiële kant van het verhaal. Gezien de moeite die het legitieme bedrijven vaak al kost om een garantie vanuit sommige niet-Europese landen te effectueren, recall-kosten te verhalen of zelfs maar een restitutie binnen te halen, kun je je afvragen hoe al deze nieuwe dienstverleners dit allemaal wèl succesvol zouden kunnen realiseren.

Gaan we hier een voorbeeld zien van Praktijk versus Theorie? Is het goed bedacht maar iets te naïef? Of zullen er alleen wat eerste kinderziektes zijn die er uit moeten?

In elk geval is er voldoende aanleiding voor consumentenorganisaties en de legitieme spelers in de Europese markt om alert te blijven. Om een vinger aan de pols te houden of dit gaat werken, zoals het was bedoeld. De tijd zal het leren.

Het is ook een onderwerp waarbij iedereen die hiermee te maken heeft zijn voordeel kan halen uit ervaringen en inzichten van anderen. Vandaar de uitnodiging om deze vooral te delen!